جایگاه عرف در حقوق شهروندی

Authors

  • احمدرضا خزائی استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
Abstract:

فقها و حقوقدانان نقش و اعتباری خاص برای «عرف» قائل بوده و برای آن تعابیر و جایگاه ویژه­ای مد نظر قرار می­دهند. بی­تردید عرف­ها، سنت­ها و رسوم به تدریج به ارزش­های اجتماعی تبدیل شده  و یا موجب شکل­گیری آنها می­گردند. با تحول در متغیرهای عرف مانند شرایط زیستی انسان­ها، پیشرفت سطح زندگی، تحولات فرهنگی و اندیشه­های جدید و ... میزان اثرگذاری آن بر موضوعات مختلف همچون حقوق شهروندی  افزایش می­یابد. این مقاله سعی نموده­است  نقش مکمل «عرف» به عنوان یکی از منابع تأثیرگذار بر قواعد حقوقی جامعه و  ارتباط آن با «حقوق شهروندی» را مورد بررسی قرار  دهد. عرف از یک سو می­تواند نقشی ایجابی در شکل­گیری حقوق شهروندی ایفا نموده و در مواردی که قوانین نمی­توانند تمام حوایج مردم را پیش­بینی نمایند به یاری آمده و به تکمیل، رفع اجمال و تفسیر آن می­پردازد و گاه قانون­گذار با اندک تغییر و تصرف بر عرف لباس قانونی می­پوشاند. از سویی دیگر نیز می­تواند مانعی برای تحقق آن یا نقش سلبی داشته­باشد؛ در اینگونه موارد قانون  با ورود خود عرف را نسخ کرده و آن را مطرود می­نماید. به­عبارت دیگر تازمانی­که لزوم توجه به حقوق شهروندی به­هنجار مسلط مردم تبدیل نشود، ساز و کارهای حقوقی راه دشواری را برای رهیافت از آن پیش­رو خواهند داشت. 

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

جایگاه منشور حقوق شهروندی در منابع حقوق ایران

منشور حقوق شهروندی در ایران، توسط دکتر حسن روحانی، رئیس جمهور وقت در 29 آذر 1395، ابلاغ شد، این منشور مجموعه‌ای از حقوق و آزادی‌هایی است که جنبه الزام‌آوری و استنادی آن، قابل تأمل است. بنابراین، پژوهش حاضر با فرض تساوی نسبت حقوق‌ بشر و شهروندی در منشور حقوق شهروندی، جایگاه این منشور را در منابع حقوقی بررسی کرده است. روش پژوهش کتابخانه‌ای و از نوع توصیفی- تحلیلی است. نتایج نشان داد، منشور حقوق ش...

full text

جایگاه حقوق شهروندی در نظام حقوقی کشور مالزی

حقوق شهروندی، مجموعه­ای از حقوق و تکالیف مدنی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی است که فرد به عنوان یک تبعه دولت-کشور از آن برخوردار است. در حقیقت مفهوم شهروندی  ناظر بر دو مولفه اصلی است،  در مولفه اول، شهروندی به مثابه وضعیت حقوقی معرفی می شود  که با حقوق مدنی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی وفرهنگی گره خورده است. مولفه دوم مبتنی بر رویکردهای  جامعه شناسی است و به دنبال یافتن پاسخ برای این پرسش است که چگونه...

full text

جایگاه عرف در تجارت الکترونیکی بین‌المللی

قوانین ملی و بین‌المللی، هنوز نتوانسته است خود را با رشد سریع تجارت الکترونیک در عرصه‌ی داخلی و بین‌المللی هماهنگ نماید. این مسئله، به ویژه هنگامی که تجارت الکترونیک از مرزهای داخلی فراتر می‌رود، نمود بیشتری پیدا می‌کند. در این خصوص، تنگناهای نظارتی وجود دارد که ممکن است برای شرکت‌های فعال در تجارت الکترونیک که درگیر دعاوی حقوقی هستند پیامدهای خلاف انتظار در پی داشته باشد. مقالۀ حاضر، امکان و ا...

full text

بررسی تطبیقی جایگاه حقوق ‏شهروندی زنان در قانون ‏اساسی و منشور حقوق‏ شهروندی جمهوری اسلامی ایران

حقوق‏شهروندی‏زنان به‏عنوان یکی از اساسی‏ترین مفاهیم حقوقی، مجموعه‏ای از حقوق مدنی، سیاسی و اجتماعی است که زنان به‏واسطه­ی عضویت در جامعه و برقراری رابطه با دولت از آن بهره‏مند می‏شوند. در جمهوری اسلامی ایران این حقوق توسط قانون‏اساسی، منشور حقوق‏شهروندی و سایر قوانین و مقررات مورد حمایت قرار گرفته است. هدف این پژوهش بر مبنای نظریه‏ی حقوق‏شهروندی تی. اچ مارشال، بررسی تطبیقی جایگاه مفهوم حقوق‏شهر...

full text

جایگاه عرف در حقوق با رویکردی بر ‌اندیشه‌های امام خمینی(س)

زندگی اجتماعی انسان‌هاهمواره حقوقی را در پی داشته که انسان‌ها ملزم به رعایت آن بوده‌اند و پیش ازاینکه قانونگذار این حقوق را وضع کند به صورت عرف و عادت بین انسان‌ها رواج داشتهاست، این مطلب نشانه سابقه دیرینه عرف در مباحث حقوقی بوده و بیانگر اهمیت آن است.آنچه در ذهن شناخته شده و خرمندان آن را می‌پذیرند و نیز چیزی که عادت تمام یااکثریت افراد یک محل یا یک قوم در گف...

full text

تأملی بر جایگاه "عرف" و "عادت" در فقه و حقوق موضوعه ایران

 در تطبیق ماده 224 قانون مدنی ایران با موضوع بحث و همچنین موضوعاتی چون‌ عرف و رویهء قضایی،نقش عرف در مسایل کیفری و مواردی که قانون مدنی‌ معطوف به عرف است،مطرح و در نهایت از مباحث طرح شده چنین نتیجه‌گیری‌ شده است که در اعتبار فقهی عرف عقلا تردیدی وجود ندارد و رمز جاودانگی‌ قوانین اسلام و نو و کارآمد بودن آن در پویایی فقه است که پویایی تحرک فقه‌ نیز به نوبهء خود در سایهء توجه به عرف عقلا حاصل می‌...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 16  issue 59

pages  159- 177

publication date 2020-06-05

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023